SAĞ VEYA SOL EL KULLANIMININ NEDENLERİ
Şimdiye kadar sağ veya sol el kullanımının nedenini beyinde
bulacağımızı düşünüyorduk, oysa aradığımız cevap belki de daha aşağılarda,
omurilikte olabilir.
Dr. Sebestian Ocklenburg’in önderliğinde, Judith Schmitz ve
Prof. Dr. H. C. Onur Güntürkün’den oluşan ekibin yaptığı araştırmanın sonuçları
bu yönde.
Hollanda ve Güney Afrika’daki meslektaşlarıyla birlikte,
Ruhr-Universität Bochum’den biyopsikologlar omurilikteki gen aktivitesinin anne
rahmindeyken bile asimetrik olduğunu söylüyorlar. Sağ veya sol el tercihimizin
başlangıcı da muhtemelen bu asimetri olabilir.
Ekip, çalışmalarını eLife dergisinde yayınlayarak sonuçların
beyin yarılarının simetrik işlevlere sahip olmamasının sebebi hakkındaki
düşüncelerimizi değiştirdiğini de belirtiyor.
Judith Schmitz ve Sebastian Ocklenburg © RUB, Marquard
İLK TERCİH RAHİMDE;
Günümüze kadar sağ ve sol beyin yarımkürelerindeki gen
aktivitesinin farklılığının, hangi elimizi aktif olarak kullandığımızı
belirlediğini düşünülüyordu. 1980’lerde
yapılan ultrasonlara göre, sağ veya sol el tercihi anne rahmindeyken
hamileliğin sekizinci haftasından itibaren başladığı düşünülüyordu.
Hamileliğin 13’üncü haftasından itibaren doğmamış çocuklar,
sol ya da sağ el başparmaklarını emmeyi tercih ediyorlar. El ve kol hareketleri
beyindeki motor korteksi tarafından başlatılıyor.
Omuriliğe sinyal gönderiyor ve komut harekete dönüşüyor.
Fakat motor korteksi başlangıçta omuriliğe bağlı olmuyor.
Bağlantı oluşmadan önce bile sağlak veya solak olmanın
işaretlerini beliriyor. Araştırmacılar bu sebeple sağ veya sol el kullanımının
kökünün beyin yerine omurilikte olduğunu düşünüyorlar.
ÇEVRESEL FAKTÖRLERİN ETKİSİ;
Araştırmacılar, omurilikteki gen ifadesini hamileliğin
8’inci haftasından 12’inci haftasına kadar analiz ettiler ve sağ-sol
farklılıklarını 8’inci haftada gerçekleştiğini gözlemlediler.
Bu farklılıklar, tam olarak omuriliğin kolların ve
bacakların hareketlerini kontrol eden bölümlerinde görüldü. Başka bir çalışma
da, doğmamış çocukların bu kadar erken bir zamanda asimetrik el hareketlerini
gösteriyordu.
Araştırmacılar ayrıca asimetrik gen aktivitesinin izini
sürerek bu durumun kökünde epigenetik faktörlerin olduğu sonucuna ulaştılar.
Bu da çevresel
etkilerin olduğuna ilişkin bir işaret olarak görülüyor. Tüm bu etkiler, enzimlerin DNA’ya metil gruplar eklenmesine
ve sonuç olarak gen okumasının en düşük seviyeye çekilmesine yol açabilir.
Bu durum sağ ve sol omurilikte farklı boyutlarda
gerçekleştiği için, her iki tarafta da genlerin aktivitesinde bir farklılık
var.
Şahin SANDALCIOĞLU
Uzman Sosyolog-Refleksolog
+90532 297 92 35
KAYNAKÇA:
Orijinal Çalışma: Sebastian Ocklenburg et al.: Epigenetic
regulation of lateralized fetal spinal gene expression underlies hemispheric
asymmetries, in: eLife, 2017, DOI:10.7554/eLife.22784
